Biorąc pod uwagę kryterium zabezpieczenia, emisje obligacji korporacyjnych można podzielić na zabezpieczone oraz niezabezpieczone. Obligacje mogą być zabezpieczone w całości lub częściowo. Zwykle zabezpieczenie emisji opiewa na kwotę, która pozwala inwestorom na odzyskanie nominalnej kwoty zainwestowanej w obligacje, jak również na zwrot należnych im odsetek.
Na rynku obligacji stosowane są różne formy zabezpieczeń, wśród nich jako najczęściej stosowane wymienić można ustanowienie hipoteki na nieruchomości, zastawy rejestrowe na majątku emitenta, poręczenia majątkowe i osobiste takie jak oświadczenia o poddaniu się egzekucji w trybie art. 777 kodeksu postępowania cywilnego. Jednak samo ustanowienie zabezpieczenia może nie wystarczyć do pełnego ograniczenia ryzyka związanego z wypłacalnością emitenta. Dlatego w warunkach emisji obligacji często zostaje ustanowiona instytucja Administratora zabezpieczenia. W przypadku gdy zabezpieczeniem obligacji jest hipoteka lub zastaw rejestrowy – ustanowienie Administratora jest obowiązkiem emitenta.
Czym zajmuje się Administrator zabezpieczenia obligacji?
Głównym zadaniem Administratora zabezpieczenia jest ochrona szeroko rozumianych interesów obligatariuszy. Ma prawo do kontrolowania działań emitenta, a także – zwłaszcza gdy emitent nie wywiązuje się ze swoich obowiązków wobec obligatariuszy – ma prawo do przeprowadzenia egzekucji przedmiotu zabezpieczenia. Ponadto Administrator jest bardzo istotną instytucją z punktu widzenia posiadaczy obligacji , ponieważ zabezpieczenie np. w postaci hipoteki najczęściej ustanawiane jest łącznie na rzecz ogółu obligatariuszy. Dlatego też z techniczno-prawnego punktu widzenia, w przypadku gdy pojawiają się problemy w spłacie zobowiązań przez emitenta – samodzielne działanie obligatariuszy jest zdecydowanie utrudnione. Administrator zabezpieczenia ma prawo działać w imieniu wszystkich obligatariuszy i dlatego z organizacyjnego punktu widzenia jego obecność w znacznej mierze upraszcza i przyspiesza działania prawno-organizacyjne. Do zadań Administratora należy także informowanie obligatariuszy o wszelkich istotnych wydarzeniach w życiu emitenta, które mogą mieć wpływ na wycenę lub wykup obligacji w ustalonym terminie oraz kontrola przestrzegania warunków emisji obligacji przez emitenta.
Kto może zostać Administratorem zabezpieczenia obligacji?
Administratorem zabezpieczenia może zostać każda osoba fizyczna i prawna oraz bank pełniący funkcję banku reprezentanta. W przypadku administratora hipoteki w ustawie wskazane są wyjątki, zgodnie z którymi administratorem nie może być podmiot, który wprowadzał papiery wartościowe emitenta do obrotu lub podmiot, z którym emitent zawarł umowę o oferowanie takich papierów wartościowych. Zazwyczaj rolę administratora zabezpieczenia powierza się kancelariom prawnym, biurom maklerskim lub innym instytucjom, które posiadają wiedzę i doświadczenie w zakresie prawno-finansowym.
Jaka jest podstawa działalności administratora zabezpieczenia?
Administrator zabezpieczenia zostaje powołany na mocy osobno zawartej umowy pomiędzy emitentem i Administratorem. Fakt ustanowienia administratora wraz ze wskazaniem podmiotu pełniącego tę funkcję, musi zostać zawarty w warunkach emisji obligacji. Zwykle do informacji obligatariuszy emitent przedstawia również treść zawartej umowy. W umowie określa się między innymi zakres czynności, do których uprawniony będzie Administrator oraz jego wynagrodzenie. Taki sposób ustanowienia Administratora, a także jego wynagrodzenia od dawna budzi kontrowersyjne komentarze specjalistów. Wynika to ze swoistego konfliktu interesów – Administrator działa w imieniu i na rzecz obligatariuszy, ale zakres jego praw i obowiązków oraz wysokość wynagrodzenia ustala i wypłaca emitent. Obligatariusze de facto nie mają wpływu na wybór Administratora oraz zakres jego obowiązków. W historii polskiego rynku obligacji zdarzały się przypadki, w których nieudolność lub brak działań ze strony Administratora znacząco osłabiały pozycję obligatariuszy jako wierzycieli.
Dlatego też wybór administratora to bardzo trudne wyzwanie dla samego emitenta. Od tej decyzji zależeć może zwiększenie wiarygodności zarówno danej serii obligacji, jak i samego emitenta. Inwestorzy nauczeni doświadczeniem przykładają coraz większą wagę do podmiotu ustanowionego Administratorem zabezpieczenia oraz zapisów jego umowy z emitentem. Na tej podstawie potrafią ocenić realne bezpieczeństwo ustanowionego zabezpieczenia inwestycji.
