Zgodnie z polskim prawem, spółki kapitałowe, które podwyższają swój kapitał zakładowy poprzez utworzenie nowych udziałów (w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością) lub emisję akcji (w przypadku spółki akcyjnej) każdorazowo ustalają cenę oferowanych papierów własnościowych. Ta cena jest definiowana jako cena emisyjna i zgodnie z Kodeksem Spółek Handlowych (KSH) nie może być niższa od ceny nominalnej (art. 154 §3 oraz art. 309 §1).
Cena nominalna to z kolei wartość ustalana przez założycieli spółki w momencie jej utworzenia, zawarta w statucie lub umowie spółki. Stanowi ona o udziale jednej akcji/udziału w kapitale zakładowym spółki. Kodeks Spółek Handlowych określa minimalną wartość nominalną akcji w spółce akcyjnej w wysokości 1 grosz oraz minimalną wartość nominalną jednego udziału w spółce z o.o. w wysokości 50 zł. Jednocześnie minimalna wartość kapitału zakładowego spółki akcyjnej wynosi co najmniej 100 000 zł, a w przypadku spółki z o.o. kapitał zakładowy musi wynieść co najmniej 5 000 zł.
W przypadku dalszych podwyższeń kapitału spółki w trakcie jej trwania, organy spółki decydują każdorazowo o planowanej wielkości podwyższenia, a także o wspomnianej na początku cenie emisyjnej. Zasadniczo cena emisyjna jest ustalana przez Walne Zgromadzenie lub Zgromadzenie Wspólników, jednak dopuszcza się także jej wyznaczenie przez Radę Nadzorczą oraz Zarząd. Jak już wspomniano, cena emisyjna nie może być niższa od ceny nominalnej, może być jednak od niej wyższa. Jaki ma to wpływ na sytuację spółki oraz dotychczasowych jej właścicieli? Rozpatrzmy dwa przykłady.
Założenia początkowe
Rozpatrujemy podwyższenie kapitału w spółce akcyjnej. W obu przypadkach rozważamy obejmowanie akcji nowych emisji za wkłady pieniężne.
- Początkowy kapitał zakładowy spółki wynosi 500 000 zł,
- Wartość nominalna akcji wynosi 1 zł.
- Liczba akcji spółki wynosi 500 000 szt.
- Spółka posiada dwóch akcjonariuszy, z których każdy posiada po 250 000 szt. akcji, tj. po 50% w kapitale zakładowym.
Przykład 1. Cena nominalna = cena emisyjna, zakładamy podwyższenie kapitału o 500 000 zł.
Jest to klasyczny przypadek podwyższenia kapitału. Po przeprowadzonej emisji sytuacja w spółce przedstawiać się będzie następująco:
- Kapitał zakładowy spółki wyniesie 1 000 000 zł.
- Wartość nominalna akcji wynosi 1 zł.
- Cena emisyjna akcji wynosi 1 zł.
- Liczba akcji spółki po emisji wyniesie 1 000 000 szt.
- Spółka będzie posiadać trzech akcjonariuszy, z których dwaj początkowi akcjonariusze posiadają po 250 000 szt. akcji, co daje każdemu z nich po 25% w kapitale zakładowym, natomiast nowy akcjonariusz posiada 500 000 szt. akcji, tj. 50% w kapitale zakładowym.
W omówionym przykładzie dotychczasowi właściciele spółki „oddają” znaczną część swojej spółki w zamian za otrzymany kapitał. Wskutek tej operacji ich łączny udział w kapitale zakładowym (a tym samym w głosach na walnym zgromadzeniu) spada ze 100% do 50%. Pozostałe 50% akcji oraz głosów przysługiwać będzie nowemu akcjonariuszowi. Jednocześnie wzrasta wartość kapitałów spółki, dzięki czemu można liczyć na jej szybszy rozwój poprzez inwestycje lub spłatę wymagalnych zobowiązań.
Podwyższenie kapitału zawsze powoduje rozwodnienie kapitału właścicielskiego, jednak dzięki zastosowaniu ceny emisyjnej w kwocie wyższej od ceny nominalnej można w odpowiedni sposób wpłynąć na poziom takiego rozwodnienia. Rozpatrzmy ten sam przykład, ale przy założeniu wyższej ceny emisyjnej.
Przykład 2. Cena nominalna < cena emisyjna, zakładamy podwyższenie kapitału o 500 000 zł przy cenie emisyjnej w wysokości 4 zł za akcję.
Po przeprowadzonej emisji sytuacja w spółce kształtowałaby się następująco:
- Kapitał zakładowy spółki wyniesie 625 000 zł.
- Wartość nominalna akcji wynosi 1 zł.
- Cena emisyjna akcji wynosi 4 zł.
- Liczba akcji spółki wyniesie 625 000 szt.
- Nowy akcjonariusz obejmuje 125 000 szt. akcji po cenie emisyjnej 4 zł, natomiast różnica pomiędzy ceną emisyjną akcji oraz ceną nominalną (375 000 zł) będzie przeznaczona na kapitał zapasowy spółki. Wspomniana różnica określana jest w ekonomii terminem agio.
- Spółka będzie posiadać trzech akcjonariuszy, z których dwaj początkowi posiadają po 250 000 szt. akcji, co daje każdemu z nich po 40% w kapitale zakładowym, natomiast nowy akcjonariusz posiada 125 000 akcji, tj. 20% w kapitale zakładowym.
Doprecyzowując powyższy przykład – wzrost kapitału zakładowego zaledwie o 125 000 zł nie oznacza, że spółka pozyskała tylko tyle kapitału. Nowy inwestor wpłaca do spółki 500 000 zł, ale otrzymuje w zamian 125 000 akcji, ponieważ jedna akcja została wyceniona na 4 zł. Kapitał zakładowy wzrasta tylko o 125 000 zł, ale jej kapitały własne wzrastają o 500 000 zł. Pozostałe 375 000 zł zgodnie z KSH (art. 396 §2) należy przeznaczyć na kapitał zapasowy spółki, który pozostaje do dyspozycji spółki.
Na kapitał własny w spółce akcyjnej składają się: kapitał zakładowy, kapitał zapasowy oraz kapitał rezerwowy.
Dzięki zastosowaniu wyższej ceny emisyjnej dotychczasowi akcjonariusze uniknęli znacznego rozwodnienia się kapitału, jednocześnie pozyskując do spółki zakładaną kwotę kapitału. Taka sytuacja jest najbardziej pożądaną przez akcjonariuszy, jednak aby ustalić wyższą cenę emisyjną spółka powinna posiadać ugruntowaną pozycję rynkową, a jej wartość powinna być wyceniana powyżej wartości nominalnej wszystkich wyemitowanych akcji. W przeciwnym razie trudno spodziewać się zainteresowania emisją ze strony inwestorów.
Zapraszamy także do zapoznania się z tematyką ceny nominalnej oraz emisyjnej w kontekście obligacji korporacyjnych, która znacząco różni się od opisanej powyżej. Artykuł na ten temat znajdą Państwo pod adresem: http://bestcapital.pl/cena-brudna-cena-czysta-cena-emisyjna-obligacji/.
Autor: Tomasz Styrcula
