Wykres 1 Podział emisji sektora budowlanego ze względu na rodzaj oprocentowania

Zlecenia maklerskie mogą być składane w fazach: przed otwarciem, przed zamknięciem oraz w fazie notowań ciągłych, natomiast realizacji podlegają w fazie otwarcia, zamknięcia oraz notowań ciągłych. W fazach otwarcia i zamknięcia następuje określenie kursu otwarcia/zamknięcia oraz realizacja zleceń i zawarcie transakcji spełniających warunki realizacji po cenie otwarcia/zamknięcia. W fazie notowań ciągłych zlecenia są realizowane zgodnie z priorytetem ceny, a następnie z priorytetem czasu przyjęcia do arkusza zleceń.
Transakcje zawarte na Catalyst są ewidencjonowane i rozliczane przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, który gwarantuje bezpieczeństwo transakcji. Rozliczenie transakcji w KDPW trwa dwa dni robocze, i w takim czasie po dokonaniu transakcji sprzedaży środki finansowe znajdą się na naszym rachunku.
Ceny obligacji kształtują się w wyniku poziomu popytu i podaży. W głównej mierze cenę transakcji kształtuje wartość nominalna obligacji powiększona o gwarantowane odsetki, jednak występują także wahania w zależności od np. sytuacji gospodarczej czy nastrojów giełdowych. Z reguły wahania cen obligacji na rynku wtórnym nie są tak duże jak w przypadku akcji. Mniejsza jest także płynność – w porównaniu do akcji znacznie mniej obligacji przechodzi z rąk do rąk. Ponadto początkujących inwestorów może zdziwić fakt, że kurs notowań obligacji jaki znajdziemy na stronie głównej rynku Catalyst jest podawany w wartościach procentowych, a nie w złotych jak w przypadku akcji. Także w procentach podaje się wartość, po jakiej chcielibyśmy dokonać zakupu lub sprzedaży obligacji. Wskazany procent odnosi się do wartości nominalnej obligacji, oznacza to, że w przypadku gdy kurs obligacji wynosi 102,50 to jej wartość nieznacznie wzrosła, a w przypadku gdy kurs wynosi np. 78,00 – wartość obligacji zdecydowanie spadła, co wskazuje na prawdopodobne problemy finansowe emitenta i chęć pozbycia się obligacji przez inwestorów. Więcej na temat cen obligacji można przeczytać w osobnym artykule. Transakcje zawierane na Catalyst są ewidencjonowane i rozliczane przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, który gwarantuje ich bezpieczeństwo. KDPW rozlicza transakcje w terminie dwóch dni roboczych (D+2) co oznacza, że po nabyciu obligacji pojawią się one na naszym rachunku maklerskim po dwóch dniach roboczych, podobnie w przypadku sprzedaży obligacji – środki finansowe znajdą się na naszym rachunku po tym czasie.
Bardzo istotnym aspektem transakcji na rynku wtórnym obligacji są kwestie podatkowe – szerzej opisane w artykule pt. „Opodatkowanie obligacji korporacyjnych na rynku wtórnym Catalyst”. Należy pamiętać, że kupując obligacje w środku lub pod koniec okresu odsetkowego obowiązek podatkowy w tym i każdym kolejnym okresie przechodzi na nabywcę. Oznacza to, że sprzedający nie zapłaci podatku Belki od swojej części odsetek ponieważ zrobi to kupujący. W związku z tą zależnością bardzo często ceny obligacji spadają wraz ze zbliżającym się terminem wypłaty odsetek. Mimo wszystko z punktu widzenia nabywcy najlepszym okresem zakupu obligacji jest termin na początku okresu odsetkowego.
Transakcje na rynku wtórnym są obarczone dodatkowym kosztem:
Jedną z najprzyjemniejszych chwil związanych z inwestowaniem w obligacje korporacyjne jest moment wypłacenia odsetek w terminie, niejednokrotnie dużo wyższych niż na lokacie bankowej. Kiedy jednak wypłacane są odsetki od obligacji? Czy są od razu dostępne?
Obligacje korporacyjne to nic innego jak dług zaciągnięty przez spółkę u obligatariuszy, od którego naliczane są odsetki. Na konstrukcje obligacji korporacyjnych składa się między innymi termin wypłaty odsetek od obligacji. Informację na temat okresów odsetkowych i dni wypłaty odsetek zawarte są w dokumentacji emisji obligacji udostępnianej przez emitenta bądź Giełdę Papierów Wartościowych S.A. W praktyce przyjmuje się następujące rozwiązania:
Po zaksięgowaniu odsetek na koncie maklerskim inwestora są one od razu dostępne. Inwestor może wpłacić je na swoje konto bankowe lub reinwestować, lokując w innym projekcie inwestycyjnym. W praktyce występują również obligacje zerokuponowe, tj. takie, od których nie otrzymuje się odsetek. W takim przypadku zyskiem dla inwestora jest różnica między kupnem obligacji z dyskontem a ceną nominalną, po jakiej emitent wykupuje obligacje.
Emitenci obligacji notowanych na Catalyst komunikują się z inwestorami za pomocą giełdowego systemu EBI. Spółki przekazują informacje bieżące i okresowe, które umożliwiają inwestorom ocenę kondycji finansowej oraz perspektywy rozwoju. Poniżej opiszemy zasady oraz regulacje prawne dotyczące przekazywania informacji przez EBI.
System EBI jest oficjalnym i dedykowanym dla emitentów systemem do przekazywania informacji. Dostęp do systemu EBI mają tylko wybrani pracownicy emitentów. Informacje przekazywane przez EBI pojawiają się na oficjalnej stronie Catalyst.
Załącznik nr 4 do Regulaminu ASO jest podstawowym aktem prawnym regulującym obowiązki informacyjne emitentów obligacji notowanych na Catalyst. Katalog tych obowiązków informacyjnych jest mniejszy niż dla spółek notowanych na rynku głównym GPW lub na NewConnect. Analiza emitenta obligacji jest znacznie prostsza niż emitenta akcji. Dla emitenta obligacji jest to analiza zdolności kredytowej, a dla emitenta akcji przyszła wycena wartości przedsiębiorstwa.
Jeśli emitent notowany na rynku podstawowym GPW albo na NewConnect wprowadza do obrotu na Catalyst serię obligacji to nadal będą go obowiązywały regulacje z rynków akcyjnych.
Najważniejsza zasada z regulaminu mówi, że emitent dłużnych instrumentów finansowych jest obowiązany do przekazywania w formie raportu bieżącego informacji o wszelkich okolicznościach lub zdarzeniach, mogą mieć istotny wpływ na sytuację gospodarczą, majątkową lub finansową emitenta lub w ocenie emitenta mogłyby w sposób znaczący wpłynąć na cenę lub wartość notowanych instrumentów finansowych.
Załącznik nr 4 definiuje szczególne zdarzenia, które wymagają publikacji raportu przez system EBI. Poniżej najważniejsze z nich:
Na rynku Catalyst notowane są obligacje emitentów z szerokiego wachlarza sektorów i branż. Wśród nich dominują 3 sektory: banki, dostawcy usług finansowych i deweloperzy. Spółki z pozostałych sektorów mają wyraźnie mniejszą reprezentację. Jakie potencjalne zyski można osiągnąć inwestując w obligacje korporacyjne emitentów z danego sektora i jakie ryzyko się z tym wiąże? Postaramy się odpowiedzieć na to pytanie w niniejszym artykule.
Banki
Wśród obligacji tego sektora dominują duże emisje przynoszące względnie nieduże stopy zwrotu. Średnie oprocentowanie obligacji banków w bieżącym okresie odsetkowym wynosi 5,8%. Jest to niewiele na tle całego rynku Catalyst. Wynika to oczywiście ze względnie małego ryzyka kredytowego wiążącego się z inwestycją w obligacje banków. Potwierdza to także średnia rentowność brutto w terminie do wykupu (YTM), która wynosi 5%.
Sektor usług finansowych
Sektor usług finansowych jest reprezentowany przez windykatorów, firmy faktoringowe, firmy inwestycyjne oraz pożyczkowe. Średnia wartość emisji obligacji spółek z tego sektora jest zdecydowania niższa w porównaniu z emisjami obligacji banków. Spółki z sektora usług finansowych oferują obligacje o bardzo atrakcyjnym oprocentowaniu. Dla bieżącego okresu odsetkowego wynosi średnio 9%. Jednocześnie średnia rentowność brutto w terminie do wykupu wynosi tylko 7,5%. Wynika to z faktu, że kurs większości obligacji tego sektora kształtuje się powyżej 100. Wysoka wycena obligacji przedsiębiorstw z usług sektora finansowego na Catalyst wynika z atrakcyjnej relacji zysku do ryzyka.
Deweloperzy
Branża deweloperska w ostatnich latach przechodzi ciężkie chwile. Ma to także przełożenie na rynek obligacji spółek z tego sektora. Przeglądając przypadki braku terminowej spłaty obligacji notowanych na Catalyst możemy zauważyć, że deweloperzy mają w nich znaczący udział.
Średnie oprocentowanie obligacji deweloperów w bieżącym okresie odsetkowym wynosi 8,8% (nieznacznie mniej niż w przypadku sektora usług finansowych). Jednak średnia rentowność brutto w terminie do wykupu wynosi aż 15,6%. Znaczny wpływ na ten wynik mają niskie kursy obligacji MEW i Gant Development. Po ich wyłączeniu z obliczeń średnie YTM brutto obligacji deweloperów wynosi 9,4%.
Wynika z tego, że oprocentowanie oferowane na rynku pierwotnym przez deweloperów i spółki z sektora usług finansowych jest porównywalne. Jednak na rynku wtórnym inwestorzy oczekują dyskonta kupując obligacje deweloperów, z powodu wyższego przypisywanemu sektorowi.
Podsumowanie
Obligacje banków to inwestycja odpowiednia dla osób, które poszukują zysków nieznacznie wyższych niż na lokatach bankowych. Inwestorzy zainteresowani wyższymi stopami zwrotu mogą zainteresować się obligacjami spółek z sektora usług finansowych i deweloperów. Atrakcyjnie w tym porównaniu wypada sektor usług finansowych charakteryzujący się mniejszym ryzykiem niż obligacje deweloperów, przy zbliżonej rentowności. Warto jednak pamiętać, że są to dane uśrednione. Ryzyko obligacji poszczególnych emitentów może kształtować się na poziomie zupełnie niezależnym od średniego ryzyka sektora.
Inwestorom zainteresowanym inwestowaniem w obligacje korporacyjne na rynku pierwotnym polecamy wypełnienie formularza zgłoszeniowego. Na bieżąco informujemy o aktualnych emisjach obligacji korporacyjnych.
Catalyst jest rynkiem obligacji uruchomionym 30 września 2009 roku. Powstanie tego rynku ten niesie nowe możliwości dla inwestorów indywidualnych oraz dla emitentów. Inwestorzy mają alternatywę wobec inwestowania w ryzykowne akcje i niskodochodowe obligacje skarbowe. Emitenci uzyskali dostęp do nowego źródła finansowania swojego rozwoju.
Catalyst dzielimy na cztery mniejsze rynki, dwa rynki detaliczne prowadzone przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie oraz dwa rynki hurtowe prowadzone przez BondSpot. Z kolei dla obu rodzajów wyróżniany jest rynek regulowany i ASO (Alternatywny System Obrotu). Rynki hurtowe od detalicznych różnią się przede wszystkim wielkością transakcji (pakiety o minimalnej wysokości 100 tysięcy złotych na rynku hurtowym). Rynki regulowane różnią się od ASO wielkością dopuszczanych emisji i wymogami formalnymi, które musi spełnić emitent. Na rynku regulowanym próg dopuszczenia emisji jest wyższy, a jednym z dodatkowych wymogów jest konieczność sporządzenia prospektu emisyjnego zatwierdzanego przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Na Catalyst notowane są:
Uruchomienie Catalyst przypadło na okres światowego kryzysu finansowego i zmniejszania akcji kredytowej przez banki. Tym samym przedsiębiorstwa uzyskały możliwość pozyskania kapitału w inny sposób, otwierając się w o wiele większym stopniu na inwestorów indywidualnych. Przed uruchomieniem Catalyst na GPW notowana była niewielka liczba obligacji korporacyjnych. Ich emisje odbywały się głównie za pośrednictwem banków poza rynkiem zorganizowanym. Były skierowane przede wszystkim do inwestorów instytucjonalnych, w ograniczonym stopniu do indywidualnych.
Do dziś na Catalyst dominują emisje prywatne skierowane do mniej niż 150 inwestorów z minimalnym zapisem na poziomie zaczynającym się od kilkunastu, kilkudziesięciu tysięcy złotych. Jednak nabycie obligacji korporacyjnych na rynku wtórnym jest już powszechnie dostępne dla każdego posiadacza rachunku w domu maklerskim (minimalna inwestycja to jedna obligacja o wartości nominalnej 1000 lub 100 złotych).
Rozwój rynku obligacji korporacyjnych z jednej strony umożliwił przedsiębiorstwom tanie pozyskanie kapitału, na warunkach przez nie ustalonych, często bez konieczności ustanowienia zabezpieczenia (lub bez wymogu, aby była to hipoteka). Z drugiej strony inwestorzy indywidualni uzyskali dostęp do inwestycji o średnim ryzyku. Wcześniej do wyboru mieli przede wszystkim inwestycje o dużym ryzyku (akcje, instrumenty pochodne) lub małym (lokaty, obligacje skarbowe). Ryzyko na poziomie średnim było możliwe do uzyskania przede wszystkim w przypadku funduszy inwestycyjnych posiadających w swoim portfelu akcje i obligacje skarbowe jednocześnie.
Obligacje korporacyjne świetnie zapełniają wspomnianą lukę. W szczególności dla inwestorów, którzy chcą decydować o tym kiedy i w jakie instrumenty mają zamiar inwestować. W przypadku funduszy inwestycyjnych trzeba zdać się na profesjonalizm zarządzających. Główne zalety obligacji przedsiębiorstw dla inwestorów to: z góry ustalone przepływy pieniężne, względnie mała zmienność wartości instrumentów oraz względnie niska ilość czasu konieczna do monitorowania portfela.
Obecnie łączna wartość wszystkich emisji notowanych na Catalyst wynosi ponad 600 mld złotych, z czego około 90% przypada na obligacje skarbowe. W pozostałej części dominują obligacje korporacyjne o łącznej wartości emisji wynoszącej prawie 50 mld złotych (ok. 130 emitentów, prawie 300 serii obligacji). Warto pamiętać, że prawie 30 mld złotych z tej kwoty stanowią emisje Banku Gospodarstwa Krajowego i Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
W pierwszych trzech latach działalności bardzo dynamicznie rosła liczba emitentów, notowanych serii i łączna wartość emisji notowanych na Catalyst. Było to spowodowane tym, że w początkowej fazie rozwoju było niewiele wykupów. Wzrost opisanych powyżej statystyk w przyszłości może charakteryzować się mniejszą dynamiką, ale perspektywy rozwoju rynku obligacji korporacyjnych są bardzo dobre. Łączna wartość emisji obligacji przedsiębiorstw stanowi około 6% PKB Polski. W przypadku rynków bardziej rozwiniętych takich jak USA, Wielka Brytania, Francja, Włochy czy Niemcy wspomniana relacja wynosi 100% PKB lub więcej. Doskonale obrazuje to drzemiący w rynku Catalyst potencjał.Sposób notowań zależy od rodzaju obligacji. W przypadku obligacji zerokuponowych notowana jest cena obligacji, będąca wartością nominalną pomniejszoną o dyskonto wynikające z wymaganej przez inwestorów stopy zwrotu. Każdy uczestnik rynku inwestujący w obligacje korporacyjne powinien zapoznać się z konwencją, zgodnie z którą notowane są obligacje.
W przypadku obligacji o stałym lub zmiennym oprocentowaniu sytuacja jest trochę bardziej skomplikowana. Notowany jest tak zwany kurs obligacji i to według konkretnego kursu obligacji uczestnicy rynku składają zlecenia kupna i sprzedaży obligacji. Kurs obligacji to wyrażona procentowo część wartości nominalnej.
Jak zatem obliczyć aktualną cenę obligacji znając jej kurs? Weźmy na przykład obligacje o wartości nominalnej równej 1000 i aktualnym kursie rynkowym równym 102. Daje to nam cenę wynoszącą 1020. Jest to tzw. cena czysta, w której nie są brane pod uwagę odsetki.
Odsetki należne obligatariuszom są naliczane każdego dnia. Ich wartość podawana jest w tabelach odsetkowych. Jeśli danego dnia narosłe odsetki wynoszą np. 17,89; to należy dodać je do ceny czystej. W ten sposób osiągniemy tzw. cenę brudną, czyli aktualną wartość obligacji. Kontynuując nasz przykład, wartość obligacji wyniesie 1037,89.
Należy pamiętać, że na rynku Catalyst transakcje są rozliczane na drugi dzień roboczy po zawarciu transakcji. Skutkuje to tym, że w rozliczeniu obowiązują także odsetki należne w tym dniu. Na przykład w rozliczeniu transakcji z poniedziałku będą brane pod uwagę odsetki należne w środę, a w rozliczeniu transakcji z piątku będą brane pod uwagę odsetki należne w następny wtorek.
Ważnym elementem, o którym warto wiedzieć, jest występowanie widełek statycznych i dynamicznych. Mają one zapobiegać gwałtownym wahaniom kursu obligacji, poprzez utrzymanie go w określonym przedziale. Widełki statyczne dla obligacji wynoszą +/- 3 punkty procentowe. Kursem odniesienia dla widełek statycznych w ciągu dnia i na zamknięciu sesji jest kurs otwarcia. Kursem odniesienia dla widełek statycznych na otwarciu sesji jest kurs zamknięcia z poprzedniego dnia sesyjnego. Jeżeli złożone zostanie zlecenie, które wykracza poza ograniczenie zdefiniowane przez widełki, następuje wstrzymanie obrotu na danym instrumencie i przeprowadzane jest równoważnie rynku.
Drugim rodzajem widełek są widełki dynamiczne wynoszące dla obligacji +/- 2 punkty procentowe. Kursem odniesienia w tym wypadku jest kurs ostatniej transakcji. Widełki dynamiczne nie obowiązują na otwarciu i zamknięciu sesji. Analogicznie do widełek dynamicznych w przypadku zlecenia wykraczającego poza widełki dynamiczne, następuje zawieszenie obrotu na danym instrumencie i przeprowadzane jest równoważenie rynku.
W niniejszym artykule przedstawiamy i opisujemy podstawowe pojęcia związane z rynkiem obligacji korporacyjnych. Znajomość i zrozumienie tych terminów są niezbędne przed podjęciem odpowiedzialnej decyzji inwestycyjnej. Żeby uzyskać możliwość inwestowania w obligacje korporacyjne z Best Capital Sp. z o.o. należy wypełnić formularz zgłoszeniowy.
Obligacje skarbowe – emitowane przez skarb państwa.
Obligacje komunalne – emitowane przez jednostki samorządu terytorialnego.
Obligacje korporacyjne - obligacje emitowane przed przedsiębiorstwa.
Emitent obligacji korporacyjnych - jest to przedsiębiorstwo prowadzone w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółki akcyjnej, które dokonało emisji obligacji korporacyjnych w celu pozyskania kapitału.
Obligatariusz – jest to inwestor, który kupił obligacje na rynku wtórnym lub pierwotnym, czyli właściciel obligacji.
Cena nominalna obligacji – jest to cena jednej obligacji. Na rynku Catalyst cena jednej obligacji to najczęściej 100 zł albo 1000 zł. Jest to również najniższa kwota, za którą można dokonać inwestycji na rynku Catalyst.
Oprocentowanie – wyrażana w skali roku stopa oprocentowania, która określa wysokość wypłacanych odsetek. Oprocentowanie może być stałe bądź zmienne. Oprocentowanie obligacji korporacyjnych na Catalyst to przedział od 6% do 12%.
Obligacje o stałym oprocentowaniu – w tym wypadku oprocentowanie, a co za tym idzie wszystkie płatności odsetkowe, jest z góry określone na cały okres trwania obligacji.
Obligacje o zmiennym oprocentowaniu – dla takich obligacji oprocentowanie jest uzależnione od pewnej stopy, która w trakcie trwania obligacji ulega zmianom (najczęściej jest to stopa z rynku międzybankowego taka jak WIBOR). Wysokość oprocentowania jest w ten sposób ustalana dla każdego okresu odsetkowego na jego początku.
Obligacje zerokuponowe – są to obligacje bez płatności odsetkowych. W terminie wykupu emitent spłaca wartość nominalną. Obligacje zerokuponowe emitowane są z tak zwanym dyskontem, czyli kwotą, którą odejmuje się od wartości nominalnej.
Kupon - wartość odsetek, która jest wypłacana inwestorowi. Częstotliwość wypłacania kuponu jest inna dla każdej serii obligacji. W obligacjach korporacyjnych kupon może być wypłacany kwartalnie, półrocznie lub rocznie.
Termin wykupu – termin w którym dochodzi do wykupu wszystkich obligacji z danej serii. W momencie wykupu inwestor dostaje równowartość kwoty zainwestowanej w obligacje.
Zapadalność obligacji korporacyjnych - jest to okres na jaki zostały wyemitowane obligacje. Zapadalność obligacji korporacyjnych najczęściej wynosi dwa lub trzy lata.
Zabezpieczenie obligacji korporacyjnych – przedsiębiorstwo emitujące obligacje korporacyjne może wydzielić część swojego majątku jako zabezpieczenie obligacji. W przypadku niewypłacania świadczeń na rzecz obligatariusza zabezpieczenie może zostać sprzedane, a środki uzyskane ze sprzedaży przeznaczane są dla obligatariuszy.
Obligacje niezabezpieczone – ten rodzaj obligacji korporacyjnych jest emitowany przez przedsiębiorstwa, które nie ustanawiają zabezpieczenia pod daną serię obligacji. Jest wiele przyczyn niestosowania zabezpieczeń przez emitentów. Brak zabezpieczenia nie musi oznaczać, że obligacje są bardziej ryzykowne.
Obligacje zabezpieczone – emitent, który je emituje przeznacza część swojego majątku jako zabezpieczenie danej serii obligacji. Sam fakt występowania zabezpieczenia nie musi zmniejszać ryzyka inwestycyjnego.
Rynek Catalyst – jest to zorganizowany rynek wtórny obligacji. Notowane na nim obligacje korporacyjne, komunalne i skarbowe. Najważniejsze korzyści wynikająca z funkcjonowania Catalyst to możliwość kupienia i sprzedania obligacji w dowolnym momencie. Każdy emitent spełniajacy wymogi formalne ma prawo do złożenia wniosku o wprowadzenie swoich obligacji na Catalyst.
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. - na rynku obligacji pełni bardzo ważną rolę. KDPW rozlicza transakcje na rynku wtórnym. Jest pośrednikiem przy wypłacaniu przez emitenta świadczeń wynikających z odsetek i wykupów obligacji.
Dokument ofertowy - jest to dokument, który stanowi podstawę podjęcia decyzji inwestycyjnej w obligacje korporacyjne podczas emisji pierwotnej. W dokumencie ofertowym muszą się znaleźć informacje wymagane przez ustawę o obligacjach.