Uchylenie uchwały zgromadzenia obligatariuszy

Zgromadzenie obligatariuszy to nowa instytucja służąca ochronie praw inwestorów. Co jednak w przypadku, gdy zatwierdzone przez zgromadzenie uchwały podejmowane są w złej wierze, a ich celem jest niekorzystne ukształtowanie stosunku prawnego dla obligatariusza?

Uchwała zgromadzenia obligatariuszy, która rażąco narusza interesy inwestorów lub jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, może być zaskarżona w drodze powództwa o uchylenie uchwały. Prawo do wytoczenia powództwa mają obligatariusze, którzy: 

  1. głosowali przeciwko uchwale i po jej przyjęciu zażądali zaprotokołowania sprzeciwu;
  2. bezzasadnie nie zostali dopuszczeniu do udziału w zgromadzeniu obligatariuszy;
  3. nie byli obecni na zgromadzeniu obligatariuszy w skutek wadliwego zwołania instytucji.

Ponadto prawo do wytoczenia powództwa mają obligatariusze  w sytuacji podjęcia uchwały w sprawie nie objętej porządkiem obrad zgromadzenia obligatariuszy.

Powództwo o uchylenie uchwały zgromadzenia obligatariuszy powinno zostać wytoczone w ciągu miesiąca od dnia otrzymania informacji o uchwale, jednak nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia podjęcia uchwały. W przypadku obligacji notowanych na rynku regulowanym lub wprowadzonych do obrotu w ASO – miesiąc od dnia otrzymania informacji, lecz nie dłużej niż w terminie trzech miesięcy. Są to terminy prawa materialnego, których przekroczenie powoduje oddalenie powództwa.

W przypadku ustalania terminów istotny jest tu zwrot „od dnia otrzymania wiadomości o uchwale”. Oznacza on bowiem możliwość zapoznania się z treścią uchwały, a nie samą informacją o jej podjęciu. Co oczywiste obligatariusz zapoznaje się z treścią uchwały podczas zgromadzenia obligatariuszy. Zatem w przypadku, gdy nie uczestniczy on w zgromadzeniu, rozstrzygający jest moment faktycznego zapoznania z uchwałą. Należy przy tym zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 68 ustawy o obligacjach emitent zobowiązany jest w ciągu siedmiu dni do opublikowania na swojej stronie internetowej protokołu z przebiegu obrad zgromadzenia obligatariuszy. Obligatariusz, który nie uczestniczył w walnym zgromadzeniu oraz któremu nie została przekazana treść podjętych uchwał w inny sposób ma zatem zasadniczo możliwość zapoznania się uchwałą.

Wytoczenie powództwa, co do zasady nie wstrzymuje wykonania uchwały, choć ustawodawca pozostawił w tej materii lukę, która jest skrzętnie wykorzystywana. Skarżący obligatariusz może wystąpić do sądu z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia, wskazując w nim swoją legitymacje do skarżenia, roszczenia, interes prawny oraz sposób ich zabezpieczenia. Podstawowym sposobem zabezpieczenia roszczeń jest właśnie wstrzymanie wykonywania uchwały zgromadzenia obligatariuszy. Wydane przez sąd postanowienia uznające ten sposób zabezpieczenia uniemożliwia emitentowi wykonywanie działań mających na celu realizację podjętej uchwały.

Co nam daje Zgromadzenie obligatariuszy?

Od paru lat wśród uczestników rynku obligacji słychać głosy o konieczności wprowadzenia na stałe do przepisów prawa instytucji Zgromadzenia obligatariuszy na wzór rynków zachodnich. Wzrosłaby w ten sposób przede wszystkim atrakcyjność obligacji długoterminowych, najbardziej podatnych na zmiany rynkowe. Zarówno emitenci jak i obligatariusze otrzymaliby narzędzie do modyfikacji warunków emisji. Poniższy artykuł ma na celu wskazanie obecnych praktyk panujących na rynku obligacji, jednak należy pamiętać, że informacje zawarte w artykule mają jedynie charakter poglądowy, a przytoczone rozwiązania mogą różnić się od zastosowanych w poszczególnych emisjach.

Zawiązane zgodnie z prawem Zgromadzenie obligatariusze jest organem reprezentującym wszystkich obligatariuszy, a podjęte na nim uchwały wiążą nawet nieobecnych na obradach inwestorów.Z praktycznego punktu widzenia obligatariusze mogą przyjąć proponowaną przez emitenta uchwałę w sprawie wskazanych warunków emisji. Przykładowe uchwały mogą dotyczyć między innymi:

  1. Zmiany wysokości oprocentowani. W przypadku kiepskiej sytuacji finansowej, warto rozważyć zmniejszenie oprocentowania. W interesie obligatariusza jest przecież utrzymanie spółki przy życiu, a nie wyssanie z niej ostatnich pieniędzy. Z kolei niedopuszczalna wydaje się być zamiana obligacji kuponowych na nieoprocentowane;
 
  1. Terminu, miejsca lub sposobu spełniania świadczeń wynikających z obligacji, w tym dni, według których ustala się uprawnionych do tych świadczeń. Zmiana takiego zapisu może skutkować większą płynnością i elastycznością należności, dając zarówno emitentowi jak i obligatariuszowi impuls do kształtowania bardziej przejrzystych relacji;
 
  1. Wysokości, formy lub warunków zabezpieczenia wierzytelności wynikających z obligacji. Tutaj za przykład może posłużyć Zgromadzenie obligatariuszy spółki Ronson Europe. Spółka za przyzwoleniem obligatariuszy zamieniła nieruchomość będącą zabezpieczeniem na inną. Uwolniła w ten sposób grunty pod inwestycję dając w zamian inne, o równie dużej wartości. Obligatariusze na zamianie zabezpieczenia nic nie stracili, a realnie przyczynili się do rozpoczęcia dochodowej inwestycji;
 
  1. Połączenia emitenta z innym przedsiębiorstwem. Z taką prośbą do obligatariuszy wystąpiła spółka Trakcja Spółka Akcyjna będąca emitentem oraz spółką przejmującą.  Emitent zwołując Zgromadzenie obligatariuszy i uzyskując jego zgodę na połączeniu uniknął sytuacji, w której naruszyłby warunki emisji, co dawałoby podstawy obligatariuszom do żądania wcześniejszego wykupu.
 
Warto zaznaczyć, że obecnie w sejmie trwają prace legislacyjne nad nową ustawą o obligacjach, która wprowadzi do obrotu prawnego między innymi instytucję Zgromadzenia obligatariuszy. Jest to niejako odpowiedz administracji rządowej na zapotrzebowanie rynku potwierdzająca dotychczasową praktykę rynkową. Przede wszystkim ma to umożliwić zmianę stosunku zobowiązaniowego oraz uelastycznić sposób dokonywania zmian czyniąc go bardziej transparentnym.